De ene voorzitter is de andere niet

Over Freya Van den Bossche, 11 juli en weerbare vrede
Traditioneel speecht de voorzitter van het Vlaams Parlement op 11 juli in het Brusselse stadhuis. Ook dit jaar was dat zo. En ook dit jaar luisterde een Vlaamse muzikant het gebeuren op met zijn of haar liedjes. Ook hier niets nieuws onder de zon. Ware het niet dat Wim Opbrouck alle genodigden deed meezingen met het oeuvre van Willem Vermandere dat hij vertolkte. Van Opbrouck kan je zoiets verwachten. De inhoud van de toespraak van Freya Van den Bossche was – voor mij alleszins – wél verrassend.

Freya Van den Bossche bracht een speech die afweek van de geijkte paden. De Brusselse situatie en slabakkende regeringsvorming was haar eerste doelwit. En de voorzitter spaarde de Brusselse politici niet. Au contraire! Ze hekelde de gang van zaken in de Europese hoofdstad:

“Maar in Brussel blijft men vrolijk rond de eigen navel dansen alsof er buiten de eigen gewestgrenzen geen wereld bestaat.”

Geen wollig compromis, geen diplomatieke uitvlucht. Freya benoemde het probleem zoals het is; het gebrek aan bestuurlijke daadkracht in Brussel heeft gevolgen voor Europa, voor heel het land én vooral voor de Vlamingen die er wonen en werken. Dat een voorzitter van het Vlaams Parlement dit zo scherp stelt, is ongewoon — en net daarom verfrissend.

Wat volgde was geen klassieke 11 juli-retoriek over identiteit of symboliek. Ze bracht een actuele analyse die raakte aan wat veel mensen vandaag voelen: ongerustheid, onveiligheid, polarisatie. En dat mondde uit in een indringende beschrijving van het geweld in onze steden:

“Onze steden lijden onder ongeziene drugsoorlogen: afrekeningen, brandbommen, schoten op huizen en gevels. En de daders zijn steeds jonger. Kortom: geweld is terug en vrede is niet langer vanzelfsprekend.”

De voorzitter ging daarbij verder dan vaststellingen. Ze pleitte voor een nieuwe invulling van het begrip "vrede". Geen utopie, maar een doel waarvoor we actief moeten werken en investeren:

“Wij moeten die vrede heroveren. Niet met slogans of goede bedoelingen, maar met een vrede die standhoudt: weerbare vrede. Weerbare vrede is meer dan de afwezigheid van oorlog. Ze is actief, bewust en stevig verankerd in instellingen en in mensen. Het is vrede die bestand is tegen spanningen van buiten én van binnenuit. Weerbare vrede is géén naïef pacifisme, maar ook geen blind militarisme.”
“Weerbare vrede vraagt dus om investering. In politie en defensie, zeker - maar evengoed in opvoeding, cultuur en sociale samenhang.”

Het was een toespraak die evenzeer waarschuwde als hoop bood. Waarin niet enkel problemen werden aangekaart, maar ook richting werd aangegeven. En richting, dat is net wat Vlaanderen nodig heeft — zeker in deze tijd van verwarring over onze plaats en toekomst in België en Europa.

Toen de voorzitter overging naar het luik over Vlaamse autonomie, klonken haar woorden als een echo van waar de Vlaamse Beweging ooit voor stond: niet tegen iets, maar vóór iets. Vóór verantwoordelijkheid, zelfbeschikking, emancipatie.

“Wij willen geen Fremdbestimmung - wij willen Selbstbestimmung. Wij willen niet alleen negatieve vrijheid - de vrijheid om met rust gelaten te worden - maar ook positieve vrijheid: de vrijheid om samen ons eigen lot te bepalen. Geen richting opgelegd, maar een toekomst zelf gekozen.”
“Zijn we dan gearriveerd? Is de Vlaamse strijd gestreden? Was het maar zo. In 2025 wordt onze autonomie bedreigd op nieuwe, meer sluipende manieren. We hebben opnieuw een Vlaamse strijd te voeren.”

Geen nostalgie naar het verleden, maar een oproep tot waakzaamheid. Niet om de hakken in het zand te zetten, maar om vooruit te kijken. Want ook in tijden van vrede, vrijheid en welvaart moet je die waarden actief blijven verdedigen.

“Laat Vlaanderen een gemeenschap zijn die kinderen wapent met waarden, kennis en kritische zin. Laat ons een voorloper zijn in gezonde digitale democratie. En laat weerbare vrede vandaag ons antwoord zijn op haat en geweld. Laat deze 11 juli 2025 niet het einde zijn van de Vlaamse strijd, maar het begin van een nieuwe.”

Het was mijn 11^de 11 juli speech maar wel een eersteling op vele vlakken. Freya Van den Bossche bracht geen partijpolitieke boodschap, maar een appèl aan iedereen die Vlaanderen een warm hart toedraagt. En misschien nog het meest van al: een hart onder de riem van al wie vandaag strijdt voor veiligheid, samenhang en vooruitgang in onze samenleving.